The Endless Enigma: Dalí en zijn werk

Afgelopen weekend was ik in Amsterdam voor de expositie ‘The Endless Enigma’, waar het werk van Dalí door middel van bewegende projecties tot leven kwam. Behalve dat het een spectaculaire verschijning was, vind ik het ook leuk om te vertellen waarom dit bezoekje me inspireerde als schrijfster. Ik heb de afgelopen weken veel informatieve posts geschreven, dus tijd voor iets persoonlijkers van aard.

The Endless Enigma

The Endless Enigma, vrij vertaald: ‘Het eindeloze raadsel’ is een bekend kunstwerk van Dalí dat wordt beschreven als het meest raadselachtige en complexe werk dat hij ooit heeft gemaakt. Het kent zes verschillende onderwerpen en voor de liefhebber staan ze hieronder op een rijtje:

• Een liggende filosoof
• Een windhond die ligt bij een mythisch beest
• Het gezicht van de grote Cyclopische Cretin
• Een mandoline
• Een compot van fruit en vijgen op een tafel
• Een vrouw van achteren gezien die een zeil aan het herstellen is.

Succes met zoeken! Ik kreeg ze niet gevonden 😉

Hoe dan ook, Dalí liet zich inspireren door zijn dromen en het onbewuste, die dus tot uiting kwamen in surrealistische schilderingen. Best tof toch? Als je zijn schilderijen ziet, gaat notabene je eigen verbeelding met je op de loop en dat maakt Dalí tot zelfs vandaag de dag een befaamd kunstenaar.

Toch zijn het niet zozeer zijn werken die mij persoonlijk inspireren, maar meer Dalí zelf en zijn way of life.

Wie was Dalí eigenlijk?

Salvador Dalí was een Spaanse kunstschilder die leefde van 1904 tot en met 1989. Hij is wereldberoemd geworden met zijn surrealistische schilderijen waarvan je er vast wel ooit eens een voorbij hebt zien komen.

Buiten dat was Dalí ook bekend om zijn excentriek karakter, markant uiterlijk en zijn rechtopstaande snor. Twee interessante feitjes daarover: Toen zijn lichaam in 2017 werd opgegraven voor een DNA-test, bleek dat zijn snor nog perfect in tact was. Dalí beweerde te geloven dat hij via zijn snor kosmische inspiratie zou ontvangen. Ik zeg ‘beweerde’ omdat Dalí heel bewust bezig was om zich excentriek te profileren en zo de aandacht te trekken. Dus misschien verzon hij dat verhaal om interessant te doen, who knows. Hoe dan ook, zijn plan slaagde, want hij is een van de bekendste kunstenaars ter wereld geworden en voor het potlood met snor, dat ik vast heb op de foto, dien je 8 euro te betalen 😉 Goede merchandise dus.

De beroemde vrienden van Dalí

Dalí leefde in een tijdperk waarin ook veel andere historische personages hun leven leefden en zocht bewust contact met deze mensen om zich te laten inspireren. Een mooi voorbeeld daarvan, is wáár hij The Endless Enigma complexe schilderde. Dat deed hij namelijk in het zomerhuis van niemand minder dan Coco Chanel.

Maar Coco Chanel was niet de enige beroemdheid binnen Dalí’s kringen. Tijdens zijn tijd in de VS werkte hij bijvoorbeeld aan een film samen met Walt Disney. In Parijs waren het Pablo Picasso en André Breton die hij tot zijn vrienden rekenden, en zo gaat de lijst nog wel even door.

Een ander bekend figuur die veel voor Dalí betekende, ook al waren ze geen vrienden, was Sigmund Freud; de grondlegger van de psychoanalyse. Dalí ontmoette hem toevallig in Londen. Hij was toen 34 jaar oud en Freud ergens in de tachtig. Hun contact bleef bij slechts één enkele ontmoeting, maar voorafgaand aan de ontmoeting had Dalí jarenlang de boeken en essays van Freud bestudeerd. Niet heel gek, want Dalí probeerde in zijn werken altijd het onderbewuste in beeld te brengen, het specialisme van Freud. Het streven van Dalí om het onderbewustzijn op doek te krijgen, zorgt ervoor dat het soms lijkt alsof hij zijn werk schilderde onder invloed van drugs, maar in feite wilde hij het creatieve potentieel bevrijden door middel van zijn kunst.

Man met een missie

Wat ik persoonlijk heel indrukwekkend vind, is dat hij heel zijn leven inrichtte rondom zijn kunstenaarsbestaan. Dalí zocht heel bewust contact met de mensen die hem inspireerden en verkeerde bewust in die kringen. Hij zocht bewust aandacht met zijn gekke snor, maar ook met tal van opvallende uitspraken zoals ‘Ik gebruik geen drugs, maar bén drugs’. De kunstenaar leed misschien een tikkie aan grootheidswaanzin en narcisme, maar hij was wel duidelijk een man met een missie. Dat vind ik bewonderenswaardig en inspirerend. Teveel mensen zien hun dromen sneuvelen door gebrek aan doorzettingsvermogen, discipline en motivatie. Teveel mensen geven hun dromen te weinig prioriteit of schuiven hun plannen vooruit met het idee ‘dat komt wel een keer’. Maar helaas, van uitstel komt vaak afstel. Ik denk dat het heel belangrijk is om jezelf als auteur, kunstenaar of beoefenaar van welke passie ook, serieus te nemen. Om je ermee te identificeren en je ziel in je werk te leggen en anders te zijn. Doe research, observeer, maar leer ook van anderen. Dalí liet zich inspireren door Gaudí, waar tijdens deze expo ook een korte voorstelling aan werd gewijd.

Dat allemaal is wat ik zie als ik naar deze expositie kijk: Het afdwingen van waardering -ook al leek Dalí in eerste instantie een volslagen idioot- en het proces, het leven waar een kunstenaar doorheen is gegaan.